روز یکشنبه مورخ دهم دسمبر ( روز درگذشت الفرید نوبل ) 2017 جوایز نوبل در عرصه های ادبیات ، فزیک ، کیمیا ، طبابت و اقتصاد توسط کارل گوستاف شانزدهم ، پادشاه سویدن در تالار بزرگ شاروالی شهر استاکهولم به برندگان آن طی مراسم باشکوه توزیع گردید.
اینک اطلاعات مفید که توسط جناب ضیادانش چند سال قبل ترجمه شده خدمت تان پیشکش میگردد:
”الفرد نوبل ( ١٨٣٣ـ ١٨٩٦) که یک مخترع بود وصیت نموده بود تا بعد از مرگش همه ثروت و دارایی او سرمایه گذاری شود تا بعداَ برای تحقیقات و کار های علمی برجسته به شکل پول نقد و جوایز به دانشمندان اهدا گردد. الفرد نوبل همچنان فیصله نمود تا جایزه صلح نوبل باید در ناروی توزیع گردد. زیرا در آنزمان کشور های سویدن و ناروی مشترکاَ باهم یک اتحادیه را تشکیل داده بودند. [این اتحادیه در سال ١٩٠٥ منحل گردید]. نخستین جایزه نوبل در سال ١٩٠١ توزیع گردید.
روزی الفرد نوبل در سال ١٨٨٨ در یک روزنامه خبر مرگ خود را خواند. در این خبر که به اشتباه پخش گردیده بود از او به عنوان ” فروشندۀ مرگ” یاد شده بود. اما در واقع شخص که فوت شده بود (لودویک Ludviq) نامداشت و برادر الفرد نوبل بود که برخی از روزنامه ها این دو برادر را با هم به اشتباه گرفته بودند و در نتیجه این خبر نادرست را پخش نموده بودند.
برنده گان جوایز( جایزه های ) نوبل در رشته های فزیک، کیمیا و اقتصاد توسط (اکادمی شاهی علوم ساینس) انتخاب می گردند. برنده گان جوایز نوبل در رشته های فیزیولوژی و طب توسط انستیتوت (Karolinska) انتخاب میشوند. به همین ترتیب برنده گان جایزه صلح توسط یک کمیتۀ دیگر در شهر (اوسلوـ ناروی) که اعضای آن توسط پارلمان ناروی برگزیده میشوند، انتخاب می گردند.
جایزه نوبل همه ساله در روز مرگ الفرد نوبل یعنی دهم دسمبر توزیع می گردد.
هر برنده جایزه نوبل یک مدال طلا که وزن آن به دو صد وچهل گرام می رسد را بدست میآورد. در روی این مدال ها تصویری از الفرد نوبل منقوش است و در قسمت عقبی آن اسم شخص که آنرا بدست آورده حک شده است.
مقدار پول که به برنده گان جوایز نوبل پرداخت میشود از پانزده هزار و هفتصد و هشتاد و دو کرون سویدنی که در سال ١٩٠١ تعیین گردیده بود به ده میلیون کرون سویدنی در سال ٢٠٠٤ ازدیاد یافت. این مقدار پول باید معادل معاش بیست و دو ساله یک پروفیسور باشد.[یک دالر امریکایی برابر است با تقریباَ هفت کرون سویدنی]
سرمایه امروزی [سال ٢٠٠٥] (بیناد نوبل) به سه و نیم میلیون کرون سویدنی بالغ می گردد.
معمولاَ جوایز بخشهای ادبی و صلح باعث برانگیختن احساسات داغ نیز می گردد. حتی در سال ١٩٠١ (اکادمی سویدن ) به این دلیل مورد انتقاد قرار گرفت که در صورت موجودیت نویسنده های سرشناسی مانند (لیف تولستوی) (اگوست سترین بری) و یا (هنریک ایبین) چرا یک نویسنده گمنام فرانسوی به نام (سولی پرودوم Sully Prudhomme) توانسته این جایزه را بدست آورد. [سولی پرودوم Sully Prudhomme برندۀاولین جایزه نوبل در بخش ادبیات می باشد]
نخستین سویدنی که موفق به بدست آوردن جایزه نوبل گردید یک کیمیادان به اسم (سونتی ارینوس Svante Arrhenius) بود که در سال ١٩٠٣ مفتخر به اخذ آن گردید. از آن ببعد بیست و هفت تن سویدنی دیگر [تا سال ٢٠٠٥] موفق به اخذ جایزه نوبل گردیده اند.
ایالات متحده امریکا با بدست آوردن دوصد و چهل جایزه نوبل دارنده بیشترین تعداد این جوایز می باشد.
(الکساندر سولژنیتسین Solzhennitsyn Alexander ) [نویسنده شناخته شده روسی ] در سال ١٩٧٠ جایزه ادبی نوبل را بدست آورد. اما دولت شوروی سابق برای موصوف اجازه نداد تا جایزه اشرا تسلیم شود.
(گبریئل گارسیا مارکز Gabriel Garcia Marquez) [نویسنده، خبرنگار و فعال سیاسی کولمبایی] در سال ١٩٨٢ برنده جایزه ادبی نوبل شناخته شد. اما خلاف معمول او نخواست با پوشیدن ”دریشی” برای اخذ جایزه اش حاضر گردد بلکه او در عوض با یک پیراهن ساده سفید رنگ دهقانها و با پطلون و نکتایی آمد.
خانم (سلما لاگر لوف Selma Lagerlöf) [نویسنده نامدار سویدنی]اولین زنی است که جایزۀ نوبل را در بخش ادبیات از آن خود کرده است.
در سال ١٩٧٥ دو تن یکی (کانتروویچ Kantorovich) [ریاضی دان و اقتصاددان] روسی و دیگری (کوپمن Koopman) [ اقتصاددان ] امریکایی جایزه نوبل را به صورت مشترک بدست آوردند. اما حسب تصادف مدالهای آنها در شهر استکهلم رد و بدل گردیده و آنها هم بدون آن که متوجه این نکته شوند به کشور های خود برگشتند. از آنجاکه در آنزمان مناسبات بین امریکا و شوروی سابق دوستانه نبود برگرداندن مدالهای مذکور مدت چهار سال را در برگرفت.
مدالهای نوبل از سال ١٩٠٢ به اینطرف به عین شکل و دیزاین وجود دارد. صرفاَ در نخستین سال توضیح این جوایز یعنی سال ١٩٠١ شکل مدالهای مذکور با شکل امروزی آن تفاوت داشت.
جوانترین فردی که جایزه نوبل را بدست آورده است (سر لورنس برگ Sir Lawrence Bragg) [ فزیکدان] بریتانوی می باشد. او در سال ١٩١٥ زمانی که ٢٥ ساله بود همراه با پدرش در بخش فزیک جایزه نوبل را بدست آورد.
(کنوت همسون Knut Hamsun) نارویژی در سال ١٩٢٠ جایزه نوبل در بخش ادبیات را بدست آورد. نامبرده این جایزه اشرا در جریان جنگ دوم جهانی به (جوزف گوبلز Joseph Goebbels) وزیر تبلیغات هیتلر سپرد.
باری آدولف هیتلر در سال ١٩٣٥ به عنوان کاندید جایزه صلح نوبل معرفی گردیده بود. شخصیکه او را به این مقام کاندید نموده بود یک نماینده پارلمان سویدن از حزب سوسیال دموکراتها از شهر (Borlänge) به نام ( Erik Gottrid Christian Brandt) بود.
الفرد نوبل حق امتیاز ٣٥٥ جنس را در سراسر جهان بدست آورده بود. او صرفاَ سرگرم کار با (دینامیت) نبود. از موارد دیگری که او بدان سرگرم بود میتوان به طور مثال از الیاف مصنوعی و کمره های نصب شده در راکتها برای عکسبرداری در فضا نیز نامبرد.
الفرد نوبل تلاش نمود تا ابریشم مصنوعی و چرم مصنوعی را بسازد اما موفق نشد.
جایزه نوبل از مفاد سالانه آن ملکیتهای آلفرد نوبل تمویل می گردد که موصوف آنرا هدیه نموده بود.
جایزه بانک مرکزی سویدن در بخش اقتصاد از سال ١٩٨٦ به اینطرف در بزرگداشت از شخصیت آلفرد نوبل توزیع می گردد.
نخستین شخصیکه دوبار موفق به دریافت جایزه نوبل گردید (لینوس پاولینگ Linus Pauling) امریکایی بود. او بار اول در سال ١٩٥٤ در بخش کیمیا و بار دوم در سال ١٩٦٣ توانست جایزه نوبل را بدست آورد.
آلفرد نوبل هرگز ازدواج ننمود. اما نامبرده در سال ١٨٧٠ با یک دوشیزۀ بیست ساله اتریشی رابطه عاشقانه برقرار نمود. نوبل در سال ١٨٩٦ در ویلای شخصی خود در شهر (San Remo) در حالیکه صرفاَ خدمتگارش حضور داشت، چشم از جهان بست.
آلفرد نوبل به این باور بود که ملکیت های مورثی صرفاَ یک بدچانسی است که به کاهلی انسان کمک می کند .
مفکورۀ ایجاد جایزه نوبل از همان ابتدا در نزد بعضی گروه ها از محبوبیت چندانی برخوردار نبود. اقارب آلفرد نوبل از این بابت که ارثی را بدست نمی آورنداحساس ناراحتی مینمودند. همچنان بعضی از روزنامه ها نیز به مفکوره ایجاد جایزه نوبل زیاد خوشبین نبودند. حتی (اوسکار دوم) پادشاه سویدن نیز از این بابت که این جایزه به افراد غیرسویدنی نیز توزیع خواهد شد انتقاد مینمود.
همچنان باید یاد آور شد که افراد ذیل برندگان جایزۀ نوبل در سال 2017 میباشند:
در بخش فزیک Rainer Weiss, Barry Barishoch Kip Thorne امریکایی
در بخش کیمیا Jacques Dubochet (سویس) Joachim Frank (امریکا) و Richard Henderson (انگلستان)
فیریولوژی یا طب Jeffrey C. Hall, Michael Rosbash och Michael W. Young (امریکا)
ادبیات Kazuo Ishiguro (انگلستان)
و بالاخره جایزۀ صلح نوبل به ICAN (International Campaign to Abolish Nuclear Weapons)
یا ”کمپاین بین المللی برای نابودی تسلیحات هستوی” تعلق گرفت.
بخش نخست این متن از کتاب 3000 Otroliga fakta نوشتۀ Carsten Ryytty گرفته شده که در سال 2005 به طبع رسیده است. توضیحات اضافی در داخل قوس از طرف مترجم صورت گرفته است.”
ضیا دانش