قانون اتباع بیگانه سویدن از تاریخ ۲۰ جولای ۲۰۱۶ در ارتباط با دریافت اقامت از طریق پناهندگی و خویشاوندی دچار تحولات اساسی شده است. این تغییرات در نوع خود بیسابقه است. سویدن که به سخاوتمندانه بودن قوانین پناهندگی خود مشهور بود در سال گذشته با تعداد زیاد پناهجویانی که در این کشور درخواست اقامت کردند مواجه شد. اکثریت قریب به اتفاق این پناهجویان را شهروندان سوریه و افغانستان تشکیل میدهند.
دولت ائتلافی سویدن متشکل از احزاب سوسیال دموکرات و محیط زیست مجبورا تن به تغییر قانون اقامت از طریق پناهندگی و خویشاوندی داد و محدودیت های زیادی را به اجرا گذاشته است. به اعتقاد منتقدین دولت این تغییرات خیلی عجولانه بوده و امنیت قضائی پناهجویان را به شدت ضعیف کرده است. و حتی در مواردی خانواده افرادی که اقامت موقت دریافت میکنند امکان الحاق به اعضای خانواده خود در سویدن را نخواهند داشت. اما دولت سویدن معتقد است که این تغییرات ضروری بوده و سویدن ظرفیت پناه دادن به این تعداد پناهجویان را ندارد. لازم به یاداوری است که در سال گذشته (۲۰۱۵) ۱۶۳۰۰۰ نفر در سویدن درخواست پناهندگی کردند که تعداد ۱۱۴۰۰۰ نفرشان فقط در عرض سپتمبر تا دسمبر به سویدن آماده بودند و ۲۶۰۰۰ نفر از این ها را هم بچه های تنهای بدون سرپرست تشکیل میدهند. این رقم با توجه به ظرفیت سویدن آمار بالایی است که باعث کندی روند بررسی پرونده ها( دوسیه ها ) در اداره مهاجرت شده است. و از طرفی هم تعداد زیاد پناهندگان بچه بدون سرپرست (طفل صغیر تنها) هزینه هایی را در بر دارد که بخش زیادی از بودجه دولت در امور تحصیل, مسکن, خدمات بهداشتی ( صحی ) و سایر امور در ارتباط با رفاه اجتمایی را دچار اخلال کرده است.
قانون جدید و موقت کشور سویدن حق دریافت اقامت پناهندگی و الحاق اعضای خانواده پناهنده ها را خیلی محدود میکند و به سطح حداقل ممکن و موجود تقلیل میدهد. این تغییرات به حداقل نورم و استاندارد های اتحادیه اروپا و کنوانسیون های بین المللی متعهد شده توسط سویدن , تطبیق داده شده است. و همچنین اقامت بر اساس خویشاوندی , چه برای سویدنی ها و چه برای خارجی های مقیم سویدن, که با یک شهروند ( تبعه ) خارجی ازدواج میکنند را منوط به امرار معاش و دآرا بودن مسکن مناسب برای فرد مقیم سویدن کرده است. طبق اظهارات دولت سویدن این تغییرات موقت است و وضعیت بعد از ۳ سال به حالت عادی بر خواهد گشت. این تغییرات صرفا جهت محدود کردن امکان دریافت اقامت از طریق پناهندگی و خویشاوندی در سویدن میباشد و قرار است که اعتبار این قانون ۱۹ جولای ۲۰۱۹ به اتمام برسد.
لازم به یاد آوری میباشد که این قانون جدید و موقت شامل اطفال تنها و بدون سرپرست و طفل هایی که با یکی از اعضای مسن خانواده خود و باهم و الی ( تا ) ۲۴ نومبر ۲۰۱۵ درخواست اقامت خود را ثبت کرده باشند, نخواهد شد. اما اگر طفلی که موقع تصمیم گیری ۱۸ سال تمام شده باشد شامل قانون جدید خواهد شد.
اقامت های موقت پناهندگی
* اقامت بر اساس پناهندگی (skyddsbehov)
اقامت بر اساس کنوانسیون ژنیو به مدت ۳ سال موقت خواهد بود. در مواردی که اقامت دادن به امنیت ملی سویدن ضرر برساند و یا مخل اسایش عمومی بشود به فرد پناهجو به مدت کوتاهتر از ۳ سال هم میتواند اقامت داده شود. طول مدت این اقامت ها کمتر از ۱ سال نخواهد بود . اقامت پناهندگان سهمیه سازمان ملل (kvotflyktingar) از اول دائم خواهد بود. این مورد شامل قانون جدید نخواهد شد.
* اقامت بر اساس دلایل شبیه به دلایل پناهندگی (alternativt skyddsbehov)
اقامت بر این اساس نیز در وهله اول به مدت ۱۳ ماه موقت خواهد بود. اگر اقامت بعد از اتمام دوران موقت تمدید شود مدت اعتبار این نوع اقامت ۲ سال خواهد بود.
* اقامت بر اساس سایر موارد (övrigt skyddsbehov)
اقامت بر این اساس که شامل وجود جنگ و کشمکش داخلی و بلایای طبیعی در کشور پناهجو میباشد کلا لغو شده است.
* اقامت بر اساس شرایط ویژه آزار دهنده (synnerligen ömmande omständigheter)
این ماده قانونی که در سال ۲۰۰۶ به قانون اتباع بیگانه اضافه شد سه مورد را شامل میشود؛ وضعیت سلامتی, وضعیت کشور پناهجو و وابستگی و انطباق پناهجو با کشور سویدن. در چندین سال گذشته تعهدات بین المللی سویدن از قبیل ماده ۸ کنوانسیون اروپایی احترام به حقوق بشر ( احترام به حق داشتن زندگی خصوصی و خانوادگی) در این چارچوب بررسی شده است. اجرای این ماده قانونی کلآ در ۳ سال آینده کاملا محدود خواهد شد مگر این که عدم اجرای این ماده با تعهدات بین المللی سویدن مغایرت داشته باشد. به جز کنوانسیون اروپایی احترام به حقوق بشر میشود از کنوانسیون کودکان هم یاد کرد.
اقامت داده شده بر اساس این ماده قانونی در مرحله اول به مدت ۱۳ ماه موقت و در مرحله بعدی به مدت ۲ سال موقت خواهد بود.
به بعضی از کودکان تنها بدون سرپرست ( اطفال صغیر بدون سرپرست ) که وضعیت سلامتی نامناسبی دارند اقامت دائم صادر خواهد شد. اجرای این ماده قانون حتی در مورد اطفال هم به صورت نادر خواهد بود و شامل همه اطفال تنها نخواهد شد.
تبدیل اقامت موقت به اقامت دائم
هر کارفرمایی که یک فرد پناهنده دارای اقامت موقت را استخدام میکند باید در عرض ماه اول این موضوع را به اداره مالیات اطلاع بدهد.
هر پناهنده ای که به دلیل پناهندگی, دلایل شبیه به دلایل پناهندگی, شرایط ویژه آزار دهنده و سایر دلایل و بر اساس قانون جدید و موقت اقامت موق
ت دریافت کرده است, زمانی که این اقامت موقت به اتمام میرسد باید به ایشان اقامت دائم داده شود اگر این فرد استخدام دائم شرکتی باشد و از طرف کارفرما نیز این استخدامی به اداره مالیات اطلاع داده شده باشد و شرایط کاری وی طبق نورم معمول و رایج باشد. ضمنا مقدار درامد باید کفاف هزینه های زندگی ایشان را بدهد. این مورد شامل افرادی که از طریق احداث شرکت امرار معاش میکنند و یا از طریق ترکیبی از شرکت دآری و یا استخدامی امرار معاش کنند نیز شامل خواهد شد.
اقامت موقت افراد زیر ۲۵ سالی که موفق به دریافت مدرک ( سند ) دیپلوم مکتب در سویدن شوند , حتی اگر این افراد کار و درآمدی هم نداشته باشند, دائم میشود.
در سایر موارد درخواست تمدید اقامت افراد به صورت انفرادی و بعد از اتمام دوران اقامت موقت دوباره مورد بررسی قرار خواهد گرفت. و اگر فرد استحقاق دریافت اقامت را نداشه باشد با درخواست تمدید اقامت وی موافقت نخواهد شد.
الحاق اعضای خانواده پناهندگان و اقامت خویشاوندی (ازدواج)
اقامت خویشاوندی و شرط امرار معاش (försörjningskrav)
اقامت ازدواجی در سویدن در مرحله اول به مدت ۲ سال موقت میباشد.
طبق قانون جدید و موقت اقامت خویشاوندی (ازدواج) منوط به درامد کافی و مسکن مناسب برای فرد مقیم سویدن خواهد بود. هر فردی, اعم از سویدنی و یا خارجی مقیم سویدن , که قصد ازدواج با یک شهروند( تبعه ) خارجی مقیم خارج از سویدن را دارد, باید دارای کار و درامد کافی و مسکن مناسب برای خود و خانوادش باشد تا همسر و یا اعضای خانواده وی بتواند در سویدن اقامت دریافت کند. اما موقع تمدید اقامت شرط امرار معاش و مسکن وجود نخواهد داشت.
اگر فرد مقیم سویدن طفل باشد شرط امرار معاش و مسکن برای این فرد مقیم سویدن وجود ندارد.
اگر فرد مقیم سویدن که دارای استاتوس پناهندگی و یا دلایل شبیه به دلایل پناهندگی باشد شرط امرار معاش برای این پناهنده مقیم سویدن وجود ندارد. منتها بعضا برای این گروه نیز شرط امرار معاش گذاشته شده است. این شرایط بدین قرار میباشد:
۱ـ اگر خویشاوند ۳ ماه بعد از اقامت فرد پناهنده مقیم سویدن درخواست اقامت کند.
۲ـ اگر الحاق اعضای خانواده و یا زندگی مشترک خانواده در یک کشور دیگری و خارج از اتحادیه اروپا که خانواده به ان کشور وابستگی خاصی داشته باشند امکان پذیر باشد . و یا,
۳ـ پناهنده مقیم سویدن و فرد درخواست کننده (همسر) قبلا در خارج از سویدن و به مدت طولانی زندگی مشترکی نداشته اند و یا رابطه اینها به اندازه کافی قوی و بادوام نباشد.
الحاق خانواده و اقامت خویشاوندی برای افرادی که طبق قانون جدید و موقت دارای اقامت موقت هستند
افرادی که دارای اقامت با استاتوس پناهندگی طبق قانون جدید و موقت هستند و قبل از مقیم شدن در سویدن متاهل و دارای فرزند و یا فرزندانی باشند اعضای خانواده تحت شرایطی که اقامت دائم این فرد پناهنده در آینده هم محتمل باشد میتوانند اقامت دریافت کنند. منتها اگر یکی از زن و شوهر ها زیر ۲۱ سال باشند به فرد درخواست کننده اقامت داده نخواهد شد.
افرادی که طبق قانون جدید و موقت دارای اقامت موقت با استاتوس پناهندگی هستند و بعد از دریافت اقامت موقت قصد ازدواج با یک خارجی مقیم خارج از سویدن را داشته باشند به فرد درخواست کننده اقامت داده نخواهد شد.
افرادی که طبق قانون جدید و موقت دارای اقامت موقت با استاتوس دلایل شبیه به دلایل پناهندگی هستند و چه قبل از مقیم شدن در سویدن متاهل بوده باشند و چه بعد از دریافت اقامت موقت قصد ازدواج با یک خارجی مقیم خارج از سویدن را داشته باشند به فرد درخواست کننده اقامت داده نخواهد شد. ولی اگر فردی که طبق قانون جدید و موقت دارای اقامت موقت با استاتوس دلایل شبیه به دلایل پناهندگی باشد و درخواست اقامت این فرد تا ۲۴ نومبر ۲۰۱۵ ثبت شده باشد و قبل از ورودش به سویدن متاهل بوده باشد به اعضای خانواده وی مثل اعضای خانواده فرد پناهنده اقامت داده خواهد شد.
اگر به هر دلیلی به اعضای خانواده فردی که دارای استاتوس پناهندگی و یا دلایل شبیه به دلایل پناهندگی که طبق قانون جدید و موقت اقامت موقت دریافت کرده است اقامت داده شود, مدت زمان اقامت عضو خانواده نیز به اندازه مدت زمان اقامت فرد پناهنده مقیم سویدن خواهد بود.
نیما رستمی
وکیل در سویدن
ارسال شده برای سایت انجمن افغانها در سویدن
www.afghanskaforeningen.se
ویراستار : نسیم سحر