! نوروز باستاني و سال نو 1389 هجري شمسي به همه تان مبارک
مراسم نوروزی در کابل
نوروز در افغانستان نیز از دیر باز جشن گرفته می شود. برگزاری این جشن در افغانستان نیز با فراز و نشیب هائی همراه بوده است. نيک هدایت در جشن نوروزی انجمن افغان ها در لوند شرکت کرده و گزارشي دارد پيرامون برخی از مراسم نوروزی در افغانستان.
آهنگ جديد : سال نو ات مبارک، نوي کال دي مبارک
بيا که برويم به مزار: کنسرت فردين فرياد در ستوکهولم
آهنگ نوروزي وحيد قاسمي و هنگامه
Ahmad Zahir – (اگر بهار بیآید ترانه ها خواهم خواند )
ناشناس:جانانه راشه په گلشن نوي بهار دي
پيام تبريکي گرفتيم از دوست گرامي حميداله حفيظي
نیک هدایت – سمولند خخه
پسرلئ ته
افغانانوهیوادوالونوئ کال مومبارک شه . که په هرخائ هر مکان یی په شه شان مومبارک شه
نوئ هیلی نوئ فکرونه اتحادپه لورروانشئ . نوروته وگورئ شریکان دوخت کاروان شئ
چی هیوادپری ابادیزئ هر ذمان مو مبارکشه
خپل تاریخ وگورئ دااوس خه په مونز تیریزئ. داحمد او دمیرویس کارنامی را ته یادیزئ
ذ مونزه دویارنی توره دال مو مبارک شه
له شماله ترجنوبه اوله شرقه هم ترغربه . یو افغان شئ زرونه وباسئ غوسه اوکرکه
یوه خوله اویوقوت شئ داپیغام مو مبارک شه
شه موولید هم یی گوروهلته دله چه خه کیزئ . بردئ او که لر دئ افغانان تول وزل کیزئ
هدایت ته قدرمنو میله د سخئ جان مومبارک شه
*****
نوروز یکی از کهن‌ترین جشن‌های به جا مانده از دوران باستان است. زمان برگزاری نوروز، در آغاز فصل بهار است. نوروز در افغانستان و ايران آغاز سال نو محسوب می‌شود و در برخی دیگر از کشورها تعطیل رسمی است
مجمع عمومی سازمان ملل در نشست ۲۳ فبروري ۲۰۱۰ خود، ۲۱ ماه مارچ را به‌عنوان روز جهانی عید نوروز به‌رسمیت شناخت و آن را در تقویم خود جای داد. در متن به تصویب رسیده در مجمع عمومی سازمان ملل، نوروز، جشنی که قدمتی بیش از ۳ هزار سال دارد و امروزه بیش از ۳۰۰ میلیون نفر آن را جشن می‌گیرند توصیف شده‌است.
زمان نوروز
جشن نوروز از لحظه اعتدال بهاری آغاز می‌شود. در دانش ستاره‌شناسی، اعتدال بهاری یا اعتدال ربیعی در نیم‌کره شمالی زمین به لحظه‌ای گفته می‌شود که خورشید از صفحه استوای زمین می گذرد و به سوی شمال آسمان می‌رود. این لحظه، لحظه اول برج حمل نامیده می‌شود، نوروز در تقویم میلادی با ۲۱ یا ۲۲ مارچ مطابقت دارد.
در کشورهايی مانند افغانستان و ايران که تقويم هجری شمسي به کار برده می‌شود، نوروز، روز آغاز سال نو است. اما در کشورهای آسیای میانه و قفقاز، تقويم میلادی متداول است و نوروز به عنوان آغاز فصل بهار جشن گرفته می‌شود و روز آغاز سال محسوب نمی‌شود.
واژه نوروز در الفبای لاتین
در متن های گوناگون لاتین، بخش نخست واژه نوروز با املای
No،Now،Nov و Naw
و بخش دوم آن با املای
Ruz، Rooz و Rouz
نوشته شده است. در برخی از مواقع این دو بخش پشت سر هم و در برخی با فاصله نوشته می‌شوند. اما به باور دکتر احسان یارشاطر بنیان‌گذار دانشنامه ایرانیکا، نگارش این واژه در الفبای لاتین با توجه به قواعد آواشناسی، به شکل
Nowruz
توصیه می‌شود. این شکل از املای واژه نوروز، هم‌اکنون در نوشته‌های یونسکو و بسیاری از متون سیاسی به کار می‌رود
پيشينه نوروز
منشا و زمان پیدایش نوروز، به درستی معلوم نیست. در برخی از متن های کهن ازجمله شاهنامه فردوسی و تاریخ طبری، جمشید و در برخی دیگر از متن ها، کیومرث به‌عنوان پایه‌گذار نوروز معرفی شده است. پدید آوری نوروز در شاهنامه، بدین گونه روایت شده است که جمشید در حال گذشتن از آذربایجان، دستور داد تا در آنجا برای او تختی بگذارند و خودش با تاجی زرین بر روی تخت نشست. با رسیدن نور خورشید به تاج زرین او، جهان نورانی شد و مردم شادمانی کردند و آن روز را روز نو نامیدند
برخی از روایت‌های تاریخی، آغاز نوروز را به بابلیان نسبت می‌دهد. همچنین در برخی از روایت‌ها، از زرتشت به‌عنوان بنیان‌گذار نوروز نام برده شده است. اما در اوستا (دست کم در گاتها) نامی از نوروز برده نشده است
نوروز پس از اسلام
از برگزاری آیین‌های نوروز در زمان امویان نشانه‌ای در دست نیست و در زمان عباسیان نیز به نظر می‌رسد که خلفا گاهی برای پذیرش هدایای مردمی، از نوروز استقبال می‌کرده‌اند. با روی کار آمدن سلسله‌های سامانیان و آل بویه، جشن نوروز با گستردگی بیشتری برگزار شد
در دوران سلجوقیان، به دستور جلال‌الدین ملک‌شاه سلجوقی تعدادی از ستاره شناسان از جمله خیام برای بهترسازی گاهشمار گرد هم آمدند. این گروه، نوروز را در یکم بهار قرار دادند و جایگاه آن را ثابت نمودند. بر اساس این گاهشمار که به تقویم جلالی معروف شد، برای ثابت ماندن نوروز در آغاز بهار، مقرر شد که هر چهار سال یک‌بار، تعداد روزهای سال را (به‌جای ۳۶۵ روز)، برابر با ۳۶۶ روز در نظر بگیرند. طبق این قاعده، می‌بایست پس از انجام این کار در ۷ دوره، در دوره هشتم، به جای سال چهارم، بر سال پنجم یک روز بیفزایند. این گاهشمار از سال ۳۹۲ هجری آغاز شد
جغرافیای جشن نوروز
منطقه‌ای که در آن جشن نوروز برگزار می‌شد، امروزه شامل چند کشور می‌شود. نوروز همچنان در این کشورها جشن گرفته می‌شود. با وجودی که بسیاری از آیین‌های نوروزی در این کشورها به‌صورت مشابه در این کشورها برگزار می‌شود، اما برخی آیین‌های نوروز در این کشورها دارای تفاوت‌هایی با یکدیگر هستند. به‌طور مثال در افغانستان در روز اول نوروز، سفره هفت‌میوه می‌چینند ولی در ایران، سفره هفت سین می‌اندازند.پس جغرافیای نوروز با اسم نوروز یا مشابه آن به سراسر خاورمیانه بالکان قزاقستان تاتارستان و آسیای میانه چین شرقی (ترکستان چین)سودان زنگبار آسیای کوچک سراسر قفقاز تا آستراخان آمریکای شمالی هندوستان پاکستان بنگلادش بوتان نپال تبت محدود می‌شود
همچنین کشورهایی مانند مصر و چین جزو سرزمین‌هایی نیستند که در آنها نوروز جشن گرفته می‌شد، اما امروزه جشن‌هایی مشابه جشن نوروز در این کشورها برگزار می‌شود.
غذاهای نوروزی
یکی از متداول‌ترین غذاهایی که به مناسبت نوروز پخته می‌شود، سمنو (سمنک، سومنک، سوملک، سمنی، سمنه) است. این غذا با استفاده از جوانه گندم تهیه می‌شود. در بیشتر کشورهایی که نوروز را جشن می‌گیرند، این غذا طبخ می‌شود. در برخی از کشورها، پختن این غذا با آیین‌های خاصی همراه است. زنان و دختران در مناطق مختلف ایران،افغانستان، تاجیکستان[۴]، ترکمنستان[۲۹] و ازبکستان[۳۰] سمنو را به‌صورت دسته‌جمعی و گاه در طول شب می‌پزند و درهنگام پختن آن سرودهای مخصوصی می‌خوانند. به‌طور مثال در افغانستان در یکی از مشهورترین ترانه‌ها،( سمنک در جوش ، ما کفچه زنيم ) این بیت مکررا خوانده می‌شود[۲۶]:
پختن غذاهای دیگر نیز در نوروز مرسوم است. به‌طور مثال درافغانستان سبزي چلو ودر بخش‌هایی از ایران؛ سبزی پلو با ماهی، در ترکمنستان؛ نوروزبامه[۳۱]، در قزاقستان؛ اویقی آشار[۳۲]، در بخارا؛ انواع سمبوسه[۳۳] پخته می‌شود. به‌طور کلی پختن غذاهای نوروزی در هر منطقه‌ای که نوروز جشن گرفته می‌شود مرسوم است و هر منطقه‌ای غذاها و شیرینی‌های مخصوص به خود را دارد
مسابقات ورزشی
برگزاری مسابقات ورزشی عمومی در معابر شهری و روستایی، یکی دیگر از آیین‌هایی است که در برخی از کشورها به مناسبت نوروز برگزار می‌شود. در ترکمنستان، مردان و زنان ترکمن، بازی‌ها و سرگرمی‌های ویژه‌ای از جمله سوارکاری، کشتی، پرش برای گرفتن دستمال از بلندی و شطرنج برگ
زار می‌کنند. برپایی جنگ خروس و شاخ‌زنی قوچ‌ها از دیگر مراسمی است که در ترکمنستان برگزار می‌شود.[۲۳]
درولايات شمالی افغانستان نیز مسابقات بزکشی به مناسبت‌های مختلف از جمله نوروز برگزار می‌شود
